Micro Orchestrism

Wie is de maker: alleen de mens, of ook de gist?

Te midden van recente moderne technologieën die ons vaak van organische processen vervreemden, keren we terug naar fundamentele vragen: hoe kunnen we aandachtiger relaties aangaan met de microscopische werelden die ons in stand houden? Micro Orchestrism nodigt bezoekers uit om traditionele hiërarchieën van creatieve expressie ter discussie te stellen door fermenterende gist als muzikale mede-makers te positioneren. Geïnspireerd door traditionele sake-brouwpraktijken presenteert deze installatie fermentatie zowel als oeroude technologie als als collaboratieve kunstvorm. Het systeem registreert de microbelletjes die ontstaan door de ademhaling van gist tijdens de fermentatie en vertaalt deze biologische processen in klanken van traditionele gagaku-instrumenten. Zo ontstaat een zich voortdurend ontwikkelende muzikale compositie, gezamenlijk gecreëerd door zowel menselijke performers als micro-organismen, die nieuwe vormen van samenwerking tussen soorten verkent.

Gagaku: samen schoonheid weven met het meer-dan-menselijke

Gagaku, Japans oeroude hof- en ceremoniële muziek, heeft haar modi, praktijken en instrumenten van natuurlijke materialen met opmerkelijke continuïteit meer dan veertien eeuwen lang behouden. In tegenstelling tot benaderingen die “ruis” zuiveren op zoek naar een definitief meesterwerk, wordt gagaku vooral in de open lucht uitgevoerd en verwelkomt het juist contingenties—dennenwind, het murmelen van een rivier, zelfs het huilen van een baby—die in de schoonheid worden opgenomen. Het klankbeeld van gagaku is rijk aan boventonen en ruis, texturen die in de natuur overvloedig aanwezig zijn. Kan gagaku, in het licht van deze observaties, worden gelezen als muziek die in samenspel met de natuur wordt uitgevoerd? In deze installatie weven door mensen gespeelde gagaku en tonen van gagaku-instrumenten die door de ademhaling van gist worden getriggerd samen een levend klanklandschap—een voortdurende oefening in het mede-scheppen van schoonheid met niet-menselijk leven, die traditionele en hedendaagse klankpraktijken met elkaar verbindt.

Zorg of controle? Een onderhandeling met micro-organismen

In de fermentatie zijn micro-organismen de voornaamste scheppers van smaak. Zijn zij louter door mensen aangestuurde volgers, of ook makers? Geworteld in het Japanse animisme—de opvatting dat geest en ‘agency’ ook buiten het menselijke aanwezig zijn—spreken sommige Japanse sake-brouwers over micro-organismen alsof die wil en gevoel hebben. Met al hun zintuigen ‘lezen’ zij de ‘stem’ van micro-organismen om hun toestand te duiden en werken zij met hen samen om smaakdiepte te bereiken. Zo’n houding toont respect en zorg, maar brouwers sturen ook microbiële omgevingen om een consistente smaak te borgen. Zo ontvouwt sakebrouwen zich als een kunst van onderhandeling tussen mensen en micro-organismen. In onze drang naar technologische vooruitgang missen we vaak de verfijnde biotechnologieën die menselijke culturen al millennia dragen. Deze installatie suggereert dat de toekomst van kunst–technologie–samenleving niet enkel in digitale innovatie ligt, maar ook in hernieuwde aandacht voor levende processen die voorafgaan aan en uitstijgen boven menselijk ontwerp—processen die tot ons kunnen spreken, als we praktijken van luisteren cultiveren.